مقدمه‌ی سامورایی

بخش یادداشت مترجم کتاب‌ها اغلب حوصله‌ام را سر می‌برد. معمولاً جز مقداری کلّی‌گویی درباره‌ی آنچه قرار است در کتاب خوانده شود و تقدیر و تشکر از کسانی که ترجمه‌ی کتاب بدون وجود آنها ممکن نمی‌شد، چیز دیگری آنجا پیدا نمی‌کنم؛ اما مترجمانی هم پیدا می‌شوند که از همین اندک مجالی که در اختیار دارند، یک شروع خوب برای خواننده می‌سازند. فکر می‌کنم سیدرضا حسینی در یادداشت مترجم کتاب «هاگاکوره» چنین کرده است:

وقتی از اراده حرف می‌زنیم، از چه چیزی حرف می‌زنیم؟ باغچه‌ی کوچک حیاط خانه که زیر درخت ریشه‌دار آن گیاهان کوچک رشد می‌کنند، محصول اراده‌ی کسی است که زمانی نهالی در آن کاشته است. خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم محصول اراده‌ی کسانی است که زمانی با سیمان و فولاد دست‌وپنجه نرم کرده‌اند. در هنگام ازدواج از زوج‌های جوان خواسته می‌شود که در تنگدستی و ثروت و شادی و غم در کنار یکدیگر باشند تا آن زمان که مرگ آن‌ها را از هم جدا سازد؛ و این میسر نیست مگر با اراده‌ی طرفین. شاید همه‌ی ما آن لحظه را تجربه کرده باشیم که با خود می‌گوییم اگر در فلان موقعیت آن حرف را می‌زدم و آن کار را می‌کردم، چه خوب می‌شد و چه تصویر بهتری از خود برجا می‌گذاشتم؛ اما دیر شده است و تصمیم گرفتن در میان هفت نفس به اراده محتاج است. وقتی کسی می‌گوید: «ای دوست سال‌های درخشان زندگی، کمکم کن تا ترکت کنم»، یعنی به اراده محتاج است. اگر آن‌طور که هنرمندی کلاسیک می‌گوید، در زندگی تا بدان‌جا سقوط کنی که بیش از آن ممکن نباشد، برای بازگشت به اراده نیاز است. زنبورها در کندو و ماهی‌ها در آب زندگی می‌کنند؛ گه‌گاه در میان گذاشتن زیبایی جهان به اراده بستگی دارد. کتاب‌های عامه‌پسندی که تو را در ساعات ناامیدی به ایجاد تحول در زندگی، مثبت‌اندیشی و موفقیت دعوت می‌کنند، برداشتی سطحی از اراده دارند، اما باز هم حرف از اراده می‌زنند. آیا کمی عجیب نیست که بسیاری از عشق‌ها بدون اراده شروع می‌شوند اما با اراده‌ای بسیار قوی به پایان می‌رسند؟ در این سرزمین، چیزهای خوب بسیار است، چیزهایی همچون جاده‌ی چالوس، سینمای کیانوش عیاری، و مثنوی معنوی؛ در همه‌ی آن‌ها نشانی از اراده‌ی نیک می‌بینیم. یک دروغ می‌تواند خانه‌ای را به آتش کشد، اما پارسایی به انسان اراده‌ای می‌بخشد تا خانه‌ را از نو بسازد؛ خانه‌ای که این‌بار از درون ساخته خواهد شد. شاید این مثال‌ها پایانی نداشته باشد، و در هر حال در پایان از دوباره باید بپرسیم وقتی از اراده حرف می‌زنیم از چه چیزی حرف می‌زنیم؟

«هاگاکوره: کتاب سامورایی» نوشته‌ی یاماموتو چونه‌تومو ترجمه‌ی سیدرضا حسینی، نشر چشمه، ۱۳۸۸، صفحات ۷-۸.