این مطلب رو به صورت ویدیو در یوتوب من می‌تونید تماشا کنید.
توی این مطلب می‌خوام راجع‌به یکی از بخش‌های خیلی مهم اپلای یعنی نوشتن انگیزه‌نامه صحبت کنم. انگیزه‌نامه خوب می‌تونه کلاً پرونده شما رو زیر و رو کنه؛ یعنی یک اپلیکیشن متوسط رو بکشه بالا و انگیزه‌نامه بد می‌تونه یک اپلیکیشن خوب رو کاملاً خراب کنه.
در مطلب نقشه راه گرفتن پذیرش تحصیلی، کلیت مسیر اپلای و گرفتن پذیرش رو توضیح دادم. اگه نخونید، پیشنهاد می‌کنم قبل از انگیزه‌نامه، ابتدا با نقشه‌راه آشنا بشید.
یکی از مراحلی که شما لازمه در پروسه اپلای طی کنید نوشتن انگیزه‌نامه‌ست. یکی از بخش‌هایی هم هست که زیاد در موردش سوال می‌شه؛ چرا؟ چون که فرمول خاصی برای نوشتن انگیزه‌نامه وجود نداره. سختیش به همینجاست، که قاعده یکسانی براش نیست. مثلاً برای رزومه و CV فرمول مشخصی هست ولی انگیزه‌نامه پیچیدگیش به اینه که شما باید داستان‌سرایی کنید و باید بنویسید. مثل نوشتن یک داستان کوتاه می‌مونه.
نکاتی که توی این مطلب می‌گم، مطمئن باشید که خیلی می‌تونه تصویر روشن‌تری به شما بده برای این که باید چی کار کنید برای انگیزه‌نامه.
انگیزه‌نامه چیه و چرا مهمه؟
انگیزه‌نامه یا motivation letter یا SOP
انگیزه‌نامه، نامه‌ایه که در اون انگیزه و دلایلتون رو برای اپلای کردن یک پروگرم خاص توضیح می‌دید.
انگیزه‌نامه در جاهای دیگه هم استفاده می‌شه. مثلاً شغلی. توی این مطلب تمرکز ما روی انگیزه‌نامه تحصیلیه اما نکاتی که می‌گم برای بقیه‌ی انواعشون هم مشترکه و به کار میاد.
این نامه فرض کنید که یکی‌دوتا کاغذ A4 هست. این دوتا کاغذ قراره کمیته تصمیم‌گیری دانشگاه رو قانع کنه که چرا شما فرد مناسبی هستید برای این رشته. این دوتا کاغذ باید نشون بده که چرا ما باید به شما پذیرش بدیم؟
دقت کنید که انگیزه‌نامه تنها جاییه که شما به صورت مستقیم با کمیته‌ی پذیرش صحبت می‌کنید. بقیه‌ی مدارک شما احتمالاً همه‌جا تقریباً یکسان باشه. مدرک زبان، رزومه، مدارک تحصیلی و… مربوط به گذشته شماست و برای جاهای مختلفی که اپلای می‌کنید مشترکه. فقط انگیزه‌نامه یا SOP شماست که شخصی‌سازی شده‌ست.
نکته‌ی اول هم همینه. انگیزه‌نامه شما باید شخصی‌شازی شده باشه برای اون پروگرم. این SOP لباسی نیست که تن همه‌ی پروگرم‌ها بره.
برای همینم می‌گم نمی‌شه فرمول داد. بسته به دانشگاه، پروگرم، بکگراند شما و شرایطتتون انگیزه‌نامه‌ای که می‌نویسید متفاوت می‌شه.
اسامی دیگر انگیزه‌نامه
یکیش که گفتم motivation letter هست. بهش letter of interest هم می‌گن. و همینطور statement of purpose یا به اختصار SOP
اگه خیلی توش دقیق بشید ممکنه تفاوت‌های ریزی توش پیدا کنید ولی در عمل دانشگاه‌ها اینا رو جای همدیگه به‌کار می‌برن.
سوالات رایجی که در انگیزه‌نامه باید پاسخ بدید
این سوال‌ها رایج هست که در انگیزه‌نامه پاسخ داده بشه. مطلق نیست و بستگی به انگیزه‌نامه داره ولی خب خیلی وقتا نیازه بهشون پاسخ بدید. بررسی این سوالات کمک می‌کنه تصویری بدست بیارید که چطور SOP رو بنویسید.
چرا می‌خواید این مقطع رو بخونید؟
هدف شما از این که می‌خواید ارشد یا دکتری بخونید چیه؟ چرا با همون لیسانسی که دارید به زندگی‌تون ادامه نمی‌دید؟
که اینجا می‌تونید در مورد بازار کار حرف بزنید؛ بگید که چطور باعث پیشرفت شغلی‌تون می‌شه.
یا در مورد پژوهش و فعالیت‌های دانشگاهی می‌تونید بگید که چی کار می‌خواید بکنید و در چه حیطه‌ی ریسرچی ادامه بدید.
مهمه هرچیزی که می‌گید واقعی و واقع‌بینانه باشه.
چرا این دانشگاه خاص؟
کلی دانشگاه در دنیا هست. چرا این یکی به خصوص؟ در این باره می‌تونید به رنک دانشگاه اشاره کنید اگه رنک خوبی داره. اگرم رنک دانشگاه خیلی خوب نباشه خب معنی نمی‌ده بهش اشاره کنید البته.
به اساتید و زمینه‌های تحقیقاتی‌شون می‌تونید اشاره کنید. فلان استاد هست که زمینه‌ی تحقیقاتیش مرتبطه به کارهایی که قبلاً کردم.
به تجهیزات می‌تونید اشاره کنید. مثلاً فلان آزمایشگاه اینجا هست و برام مهمه یا فلان دپارتمان تجهیزاتش برای من مهمه و…
چرا این رشته / پروگرم خاص؟
حالا چرا می‌خواید توی این رشته و دانشگاه، این پروگرم خاص رو بخونید. اینجا می‌تونید در مورد اهداف کوتاه و بلندمدتی که دارید صحبت کنید. می‌تونید بگید خوندن اون رشته چطور به شما کمک می‌کنه به اون اهداف برسید. مثلاً می‌تونید بگید در صنعت می‌خوام فلان کار رو بکنم یا فلان فعالیت بشر دوستانه رو انجام بدم یا تاثیر اجتماعی بذارم و این رشته بهم کمک می‌کنه. یا این که در این زمینه تحقیقاتی می‌خوام ادامه بدم.
شما می‌تونید در مورد تز ارشدتون، علایق پژوهشی‌تون و فعالیت‌های قبلی‌تون صحبت کنید با این حال مهمه که رزومه‌تون رو تکرار نکنید. که این می‌شه نکته‌ی بعدی این مطلب.
CV رو در انگیزه‌نامه تکرار نکنید
در انگلیسی می‌گن don’t repeat yourself
یعنی خودتو تکرار نکن!
اگه بخش‌هایی از رزومه رو می‌خواید بیارید در انگیزه‌نامه باید یک دلیلی داشته باشید. مثلا در رزومه نوشتید که در فلان کارگاه شرکت کردم. همونو دوباره بیاید اینجا بگید که فایده‌ای نداره. اما اگه اون کارگاهه باعث شده که شما تاثیر خاصی پذیرفتی یا مهارت خاصی در شما به‌وجود آورده، که در داستان شما مهمه، می‌تونید بهش اشاره کنید. مثلا مهارت مدیریت تیم در من تقویت شد در اثر اون کارگاه یا راه‌اندازی فلان استارتاپ. اینطور چیزها رو می‌تونید در انگیزه‌نامه اشاره کنید چون در CV اشاره نشده بوده بهشون.
طول انگیزه‌نامه چقدر باید باشه؟
اول از همه راهنمای خود دانشگاه رو چک کنید. ببینید چیزی گفتن در این زمینه یا نه. اگه اونا چیزی گفته باشن که همونو باید انجام بدید. اگه نگفتن معمول هست بین ۱ تا ۲ صفحه باشه. ولی بازم می‌گم، قاعده‌ای نداره.
نقطه عطف یا turning point در انگیزه‌نامه
توی داستان هم هست این مفهوم. یکسری اتفاق داره میفته، به یک دلیلی یهو جریان اتفاقات عوض می‌شه. از همین تکنیک می‌تونید در انگیزه‌نامه هم استفاده کنید. ما می‌فهمیم که چی شد که مثلاً شما که معدلتون ترم‌های اول پایین بود، بعد اومد بالا. یا در لیسانس معدل شما پایین بود در ارشد اومد بالا. یا چطور شد که به یک تاپیک علاقه‌مند شدید. مثلاً لیسانس شما غیر مرتبط بوده و بعد نظرتون عوض شده و در ارشد می‌خواید یک چیز دیگه بخونید. نقطه عطف توضیح می‌ده که چرا اینطور شد.
مثلاً با فلان آدم حرف زدم یا فلان کتاب رو خوندم یا در فلان ورکشاپ شرکت کردم. می‌تونه البته یک لحظه خاص هم الزاماً نیست و می‌تونه یک پروسه باشه. مثلاً شما چند ماه روی یک پروژه کار کردید و طی اون پروژه فهمیدید که به education بیشتر علاقه دارید تا فیزیک. یا برعکسش. این می‌تونه توضیحی باشه که تغییرات رو روشن کنه.
خودزنی نکنید!
تواضع خیلی خوبه ولی در عین‌حال در نوشتن انگیزه‌نامه اعتماد به نفس نشون بدید. دست‌آوردهای خودتون رو زیر سوال نبرید: کنکور رو خراب کردم، دانشگاه رو دوست نداشتم، دانشگاهم بد بود و… ممکنه اونا اصلاً به‌طور پیش‌فرض گمان نکنند که دانشگاه شما افتضاح بوده؛ اما وقتی خودتون بهشون اینطور بگید خب اونا هم دیگه می‌گن اگه شما اینطور می‌گی پس حتماً افتضاح بوده دیگه.
صادق باشید و واقعیات رو بگید. اغراق کنید خوب نیست و معلوم هم می‌شه. اگه دانشگاهتون رنک خاصی نداره نباید بگید رنک بوده! این بده و معلوم هم می‌شه.
می‌تونید بگید «با این که وضع مالیم بد بود ولی…»؛ «با این که بچه‌داری می‌کردم و دو شیفت کار می‌کردم… ولی.. مثلاً تونستم فلان معدل رو بیارم.»
اگر رشته‌ای خوندید که دوست نداشتید، می‌تونید روی نقاط مثبتش تمرکز کنید. این رشته رو خوندم، و ازش این چیزا رو یاد گرفتم که می‌تونه در آینده در این حیطه‌ها به دردم بخوره و حالا به فلان دلیلی که توضیح دادم می‌خوام رشته‌ی دیگه‌ای بخونم. یعنی شما رشته‌ی اول رو کامل زیر سوال نمی‌برید. بلکه ازش به عنوان یک امتیاز استفاده می‌کنید.
به گذشته اکتفا نکنید
روی آینده هم مانور بدید. تقریباً نصف انگیزه‌نامه رو در مورد آینده صحبت کنید. بگید خوندن این پروگرم چطور به شما در رسیدن به اهداف آینده‌تون کمک می‌کنه. اهدافتون اصلاً چیا هستن و به کجاها می‌خواید برسید. چون دانشگاه می‌خواد بدونه که الان به شما پذیرش بده، باهاش چی کار می‌خواید بکنید؟ هدف چیه؟ شما می‌تونید اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت رو توضیح بدید. مثلاً در کوتاه‌مدت می‌خوام روی فلان پروژه کار کنم؛ یا در بلندمدت می‌خوام در فلان حیطه فعالیت کنم و فلان تاثیر رو بذارم. در حد واقع‌بینانه‌ای هم بگید؛ نه چیز تخیلی. می‌تونه بلندپروازانه باشه ولی در عین حال واقع‌بینانه.
برای انگیزه‌نامه وقت کافی بذارید
انگیزه‌نامه رو نمی‌تونید یک شبه بنویسید. یک درفت اولیه بنویسید و کم‌کم بهتر و بهترش کنید.
انگیزه‌نامه رو مهمه که خودتون بنویسید. بعد برای ویرایش می‌تونید از دیگران کمک بگیرید تا بهتون بازخورد بدن یا براتون ادیت کنن. من هم ویرایش انگیزه‌نامه رو انجام می‌دم؛ اگر خواستید با دریافت هزینه‌ای می‌تونم انگیزه‌نامه‌تون رو به‌طور حرفه‌ای ادیت کنم.
